tū modo—per mātrem frāternaque tēla, sagittās,
perque fugae comitēs, Dardana sacra, deōs!-- 160
sīc superent, quōscumque tuā dē gente reportās
Mārs ferus et damni sit modus ille tuī
Ascaniusque suōs fēlīciter inpleat annōs
et senis Anchīsae molliter ossa cubent!--
parce, precor, domuī, quae sē tibi trādit habendam! 165
quod crīmen dīcis praeter amasse meum?
nōn ego sum Phthīas magnīsque oriunda Mycēnīs,
nec steterunt in tē virque paterque meus.
sī pudet uxōris, nōn nūpta, sed hospita dīcar;
dum tua sit Dīdō, quidlibet esse feret. 170
Nota mihi freta sunt Āfrum plangentia lītus;
temporibus certīs dantque negantque viam:
cum dabit aura viam, praebēbis carbasa ventis;
nunc levis ēiectam continet alga ratem.
tempus ut observem, mandā mihi: certius ībis, 175
nec tē, sī cupiēs, ipsa manēre sinam.
et sociī requiēm poscunt, laniātaque classis
postulat exiguās sēmirefecta morās.
prō meritīs et sīqua tibi dēbēbimus ultrā,
prō spē coniugiī tempora parva petō: 180
dum freta mītēscunt et amor, dum temperat ūsum,
fortiter ēdiscō trīstia posse patī.
Sī minus, est animus nōbīs effundere vītam;
in mē crūdēlis nōn potes esse diū.
adspiciās utinam, quae sit scrībentis imāgō; 185
scrībimus, et gremiō Trōicus ēnsis adest;
perque genās lacrimae strictum lābuntur in ēnsem,
quī iam prō lacrimīs sanguine tinctus erit.
quam bene conveniunt fātō tua mūnera nostrō!
īnstruis impēnsā nostra sepulcra brevī. 190
nec mea nunc prīmum feriuntur pectora tēlō:
ille locus saevī vulnus amōris habet.
Anna soror, soror Anna, meae male conscia culpae,
iam dabis in cinerēs ultima dōna meōs.
nec cōnsūmpta rogīs īnscrībar Elissa Sychaeī, 195
hoc tantum in tumulī marmore carmen erit:
praebuit Aenēās et causam mortis et ēnsem.
ipsa suā Dīdō concidit ūsa manu.
perque fugae comitēs, Dardana sacra, deōs!-- 160
sīc superent, quōscumque tuā dē gente reportās
Mārs ferus et damni sit modus ille tuī
Ascaniusque suōs fēlīciter inpleat annōs
et senis Anchīsae molliter ossa cubent!--
parce, precor, domuī, quae sē tibi trādit habendam! 165
quod crīmen dīcis praeter amasse meum?
nōn ego sum Phthīas magnīsque oriunda Mycēnīs,
nec steterunt in tē virque paterque meus.
sī pudet uxōris, nōn nūpta, sed hospita dīcar;
dum tua sit Dīdō, quidlibet esse feret. 170
Nota mihi freta sunt Āfrum plangentia lītus;
temporibus certīs dantque negantque viam:
cum dabit aura viam, praebēbis carbasa ventis;
nunc levis ēiectam continet alga ratem.
tempus ut observem, mandā mihi: certius ībis, 175
nec tē, sī cupiēs, ipsa manēre sinam.
et sociī requiēm poscunt, laniātaque classis
postulat exiguās sēmirefecta morās.
prō meritīs et sīqua tibi dēbēbimus ultrā,
prō spē coniugiī tempora parva petō: 180
dum freta mītēscunt et amor, dum temperat ūsum,
fortiter ēdiscō trīstia posse patī.
Sī minus, est animus nōbīs effundere vītam;
in mē crūdēlis nōn potes esse diū.
adspiciās utinam, quae sit scrībentis imāgō; 185
scrībimus, et gremiō Trōicus ēnsis adest;
perque genās lacrimae strictum lābuntur in ēnsem,
quī iam prō lacrimīs sanguine tinctus erit.
quam bene conveniunt fātō tua mūnera nostrō!
īnstruis impēnsā nostra sepulcra brevī. 190
nec mea nunc prīmum feriuntur pectora tēlō:
ille locus saevī vulnus amōris habet.
Anna soror, soror Anna, meae male conscia culpae,
iam dabis in cinerēs ultima dōna meōs.
nec cōnsūmpta rogīs īnscrībar Elissa Sychaeī, 195
hoc tantum in tumulī marmore carmen erit:
praebuit Aenēās et causam mortis et ēnsem.
ipsa suā Dīdō concidit ūsa manu.
Vocabulary and Textual Questions:
159: sagitta, ae, f, first Declension - arrow, arrowhead
160: Dardanus, -a, -um, adj - Dardanian, refers back to Troy; Trojan
How does this line scan? hint: its not in dactylic hexameter
161: gēns, gentis, f, third declension - tribe, people, family
162: damnum, damnī, n, second declension - damage, injury
163: Inpleo - alternate form of impleo,
1. why is this verb, along with cubent in line 164, in the Subjunctive case?
2. Ascanius is the son of Aeneas who eventually becomes the king of Alba Longa (Ancient Latin City)
164: Anchises is the father of Aeneas who previously passed away but still gives advice as a spirit
165: Parcō, parcere, pepercī, parsum, third conjugation - to spare,
Why is domui in the dative?
166: This line is unusually spondee heavy, contrasting the generally fast-paced meter of the poem
167: Oriundus, -a, um, adj - born from
Mycēnīs - refers to Mycenae, a city in Greece where the famous Agamemnon and Clytemnestra lived
168: Note: stetērunt turns into steterunt. This change of a macron is known as metrical shortening
169: nūpta, -ae, f, first declension - bride, wife
170: quidlibet - quid+libet = anything you wish
171: plangēns, plangentis, third declension - striking, beating
173: carbasa: neuter plural of carbasus
175: mandō, mandāre, mandāvī, mandātum, first conjugation - to order, command, here to entrust,
This verb constitutes an Indirect Command
176: sinō, sinere, , sīvī, situm, third conjugation - to let, permit; to suffer (+accusative & infinitive)
178: sēmirefectus, a, um, adj - half-repaired
179: Note: the second "i" in tibi scans as a spondee, a lengthening that contrasts the metrical shortening earlier
180: The repetition of prō in the next two lines creates an anaphora
181: fretum, fretī, n, second declension - strait, estuary; the seas; turmoil; mītēscō, defective conjugation, to mellow; to ripen; ūsum - in this case "advantage"
182: ēdiscō , ēdiscere, ēdidicī, third conjugation, to learn by heart, commit by memory
183: Here, Sī minus translates as "if not"
185: Note the polyptoton created by scrībentis and scrībimus
188: tinctus, -a, um, first/second declension, impregnated with; dipped in; treated
193; Anna and Soror create a chiastic arrangement
195: Elissa is another name for Dido; Synchaeus was the previous husband of Dido
196: marmor, marmoris, n, third declension - block of marble; marble pavement; marble statue; surface of the sea
197: After finishing her letter to Aeneas, Dido takes his sword and kills herself, true to the myth
Head-Royce School
Copyright 2019